Een tijd geleden schreef ik een stukje over woede die je kunt voelen als je ontslagen wordt. Ontslagen worden is vervelend, naar, pijnlijk en vaak heel onpraktisch. Je hele leven staat op zijn kop. Maar het is ook een nieuw begin, al duurt het soms een tijdje voordat je dat kunt zien. Ik ken veel mensen die er op vooruit gaan na hun ontslag. Niet zozeer financieel, maar wel mentaal. Vaak vinden mensen een nieuw evenwicht, een ander evenwicht dat beter bij ze past. Soms worden ze zelfs gelukkiger.
Dat je gelukkig kunt zijn na je burn out, ziekte of ontslag geloven veel mensen niet. In het magazine van De Volkskrant stond afgelopen weekend een artikel met de opwekkende titel ‘Geluk is een keuze’. Als vrij snel kwam ik er na lezing achter (net als Vlasje die er dit stukje over schreef) dat het artikel een bepaalde toon had en naar mijn mening niet zoveel om het lijf had. Er waren wat mensen bij elkaar gescharreld, die helemààl niet gelukkiger werden na hun ontslag of hun chronische immuunziekte met veel pijn. Velen ervaren bovendien dat positieve gedoe van ‘lering trekken uit de ellende en er sterker uit komen’ als gelul en als iets wat geen recht doet aan de situatie.
Natuurlijk is leven met pijn heel naar en heel afschuwelijk. Maar voorkomt dit geluk? Dat hoeft niet. Het probleem is volgens mij dat sommigen tegenwoordig gelukkig zijn als een doel zien, of zelfs een recht, en het als een probleem ervaren als ze het niet zijn. Alsof het iets is dat op komt poppen als aan alle voorwaarden wordt voldaan. Maar geluk zit juist in het hoekje waar je eerder niet keek, in die ervaring waar je vroeger aan voorbij ging. Niemand kiest voor ziekte maar als je het wordt, kun je misschien ervaren (sommigen wel en sommigen niet) dat het leven ondanks ziekte of misschien zelfs dankzij ziekte de moeite waard is. Ikzelf word nu gelukkig van zaken waar ik voor mijn ziekte nauwelijks bij stil stond, dat is de winst die ik heb gekregen.
Daar ging een proces aan vooraf en tijdens dat proces waren er meerdere omslagpunten mogelijk. Als je leven tot stilstand komt en je niet meer kunt doen wat je altijd deed, dan vraag je je af of je nog wel bent wie je was. Je voelt je aangetast. En als je die persoon niet meer bent, wie ben je dan nu? Wat is de zin van je bestaan als wat je deed niet meer kan? Erkennen dat mijn leven voorbij was, omdat ik op de bank lag was heel erg depressief makend. En zo voelde het wel, best lang. Inzien dat een leven op de bank ook de moeite waard is, was heel erg moeilijk en kwam me bepaald niet aanwaaien. Maar op een dag kantelde mijn gezichtspunt. Ik kon blijven mokken op de bank of lachen op de bank. En met dat laatste kwam ook ‘het meer oog krijgen voor het kleine en het fijne’. Het roodborstje dat ik vanuit mijn raam zag, de katten die bij me kwamen liggen, mijn kind dat me niet zag als zieke maar als ‘gewoon als mama’.
In het artikel van de Volkskrant stond ook een reactie van Roos Vonk. Zij stelde dat je door een crisis twee kanten uit kan: afglijden of herstellen. Ook schreef ze gisteren op twitter: “Door je situatie te veranderen, verander je je gedrag.” Deze uitspraak kan je ook anders zien. Als iets of iemand anders je situatie verandert, kun je ook je gedrag veranderen. Een nieuwe situatie biedt kansen voor je gedrag en je reacties. Een andere situatie is in die zin misschien een kans om nieuw gedrag uit te proberen.
Noodgedwongen uit de ratrace gestapt, komen velen er achter dat die ratrace verwoestend was voor het humeur, de gezondheid en de financiën. Veel geld wordt immers uitgegeven om alle ballen in de lucht te houden. Een duur sportschoolabonnement om de stress te lijf gaan, koken uit pakjes en zakjes met voorgesneden groenten omdat de puf ontbreekt, geld uitgeven aan een dure kantoorlunch omdat een broodje smeren in de ochtend ten koste gaat van tien minuten kostbare slaaptijd. En in het weekend zijn we zoveel van plan maar het komt er maar niet van. Voor je het weet is het weer maandagmorgen en heb je weer niet uitgezocht of je nu wel of niet een woekerpolis hebt.
Niemand zit te wachten op ontslag of ziekte. Maar als het gebeurt kun je dat misschien wel aangrijpen om de bezem er eens flink door te jagen. Weg met al die stofnesten en ingebakken gewoontes! Ontdek opnieuw wat je belangrijk vindt en nodig hebt in het leven. Onderzoek op welk minimum jij nog prettig kunt leven, welke mensen je om je heen wilt hebben, hoe je de beperkte energie die je hebt, wilt uitgeven. Voor mij was dat kantelpunt het begin van heel regelmatig een geluksgevoel ervaren. Niet omdat ik positief zijn als levensdoel heb, maar omdat ik véél realistischer ben dan vroeger. Ik baal niet meer dat ik niet een dagje naar Amsterdam kan om daar een museum te bezoeken, nee in plaats daarvan zie ik het kunnen kijken bij een voetbaltraining van mijn kind hier aan de overkant van de straat, als een gigantische meevaller. Daarmee geef ik mezelf een heel ander gevoel.
Sinds een tijd volg ik het blog van Ragna Ja, een jonge vrouw wier leven vrijwel tot stilstand kwam na een hersenbloeding. Een lange revalidatie volgde. Het blog droop soms van wanhoop en woede maar ook van levenslust. Laatst vierde zij dat het vier jaar geleden was sinds ‘het gebeurde’. Wat zij schreef over die 4e verjaardag raakte me enorm:
“Ik ben er. En dat is genoeg.
Ik heb geleerd dat wát het leven mij ook toe mag gooien er nog net zoveel geluksgevoelens in mij kunnen huizen als toen ik vrij als een vogeltje was en zwerven kon waar en wanneer ik maar wilde.
Dat mijn hart kan zingen zoals het zong.
En geen hersenbloeding ter wereld brengt daar verandering in.”
Elk einde is een nieuw begin. Hoe pijnlijk het soms ook begint dat einde, het blijkt ook vaak een afscheid van zaken te zijn die je achteraf kunt missen als kiespijn. De kunst is het begin niet te zien als een wederopbouw van dat wat je kende (en waarmee het eindigde) maar er echt een nieuw begin van te maken. Uiteindelijk kun je het misschien zo ervaren, dat het niet om dat einde gaat maar om het nieuwe begin.
Ter ere van Ragna, van Vlasje, van Firma Fluitekruid die nu een heftige tijd meemaakt, van mijzelf en van al die mensen die als een zalm tegen een stroom van pech in zwemmen en tóch geluksgevoelens kunnen ervaren plaats ik (net als Ragna in haar blog) ook hier:
PS: ik zet de woordverificatie weer tijdelijk aan want het is weer dolle pret met de spammers!
Min of Meer 
mooi stukje. ik begrijp wel hoe je het bedoeld. Ik kreeg ooit de uitspraak `dat God ieder geeft wat hij kan dragen`, nadat mijn zoontje beroerd uit de OK kwam. Destijds was ik daar boos om, wie was die vrouw wel niet, waarvan haar kind maar 3 dagen op de intensivecare lag, terwijl mijn zoontje daar al een aantal maanden lag. Ik denk dat het mij uiteindelijk wel een sterker mens heeft gemaakt, dat is wat realistischer kijk naar mijn leven, sneller tevreden ben met de situatie en flexibeler. Dat neem ik toch wel de rest van mijn leven mee.
LikeLike
Geluk is soms een zegening, maar over het algemeen is het een verovering.
Als je midden in de ellende zit is het heel moeilijk te geloven dat er ook geluk in verweven zit.
Daarom ook de gezegde: Het leven word vooruit geleefd, maar pas achteraf begrepen,
Vr.Gr. Kathy,
LikeLike
Oei, dat vind ik ook heel kwetsen om te zeggen dat God ieder geeft wat hij kan dragen. Niet alleen omdat ik niet in God geloof maar ook omdat pijn en ziekte weinig met zingeving te maken hebben in mijn beleving. Ik denk niet dat mensen pijn en ziekte ondergaan omdat ze daarna geluk kunnen ervaren. Ik denk wel dat nare gebeurtenissen je beeld kunnen doen kantelen waardoor je misschien anders naar de wereld kijkt en gelukkiger kunt zijn met wat voor jou mogelijk is.
LikeLike
Mooi stuk,ik zou het graag een vriendin laten lezen,Maar helaas,ze wil alleen mopperen. Ik denk dat een zekere mate van acceptatie van de situatie zoals die is(het ontslag,de ziekte) ruimte gaat maken om de kleine dingen te waarderen en er “klein geluk” door te ervaren.
LikeLike
Mooi stukje.
Zelf heb ik vorig jaar een klap gekregen die nog lang heeft nagedreund. De diagnose kanker. Er volgde een operatie en ik heb (zoals het zich nu laat aanzien) heel veel geluk gehad want waarschijnlijk blijft het hierbij.
Het heeft een impact op me gehad die niet iedereen begrijpt. Angst…angst voor ieder hoestje, vlekje, knobbeltje. Ik durfde een tijd lang geen glas wijn meer te drinken (want alcohol is bewezen kankerverwekkend).
Gelukkig ebt deze angst naar elke controle ietsje weg. Ik durf weer te genieten,
Na de operatie heb ik veel pijn gehad en het enige wat ik kon denken was: ik wil mijn leven terug…
Wat je schrijft over genieten van een roodborstje in de tuin heb ik gelukkig altijd al gehad, ook toen alles nog goed was.
Aan de ratrace hebben we nooit meegedaan. Tevreden met weinig, niet omdat het in is, maar zo zitten we allebei in elkaar.
Maar……ik heb geluk gehad…ik heb mijn leven terug gekregen. Daar ben ik heel dankbaar voor en geniet nu nog meer als vroeger. De angst probeer ik van me af te schudden want dat drukt mijn geluksgevoel weg.
Ik heb bewondering voor mensen als jij, die geen verbetering ervaren en toch gelukkig zijn met hun lot.
Pet af en diepe buiging voor jullie. Ik weet echt niet hoe ik zelf zou worden in die situatie…..
Groet Wilma
LikeLike
Wat een mooi stuk heb je geschreven. Respectvol, realistisch en liefdevol. Bedankt hiervoor, ik denk dat je velen zult inspireren.
Fijne dag! Dymph
LikeLike
Ik zie zeker wel dat er positieve kanten zitten aan mijn chronisch ziek zijn. De band die we in ons gezin met elkaar hebben is heel warm en sterk. Daar heb ik alle tijd voor gehad.
Toch vind ik het nog steeds een soort rouwproces waar ik de ene keer beter dan de andere keer mee om kan gaan. Ik ben altijd al chronisch ziek geweest en mijn beperkingen werden lange tijd steeds erger. Ik ken geen periode van 'gewoon gezond zijn en energie hebben.'
Ik ben wel heel blij dat ik het doorzettingsvermogen bezit dat ik op onderzoek ben blijven gaan, discipline heb en me daardoor de laatste jaren beter ben gaan voelen.Als ik dat niet had gedaan had ik bv nog steeds in een rolstoel gezeten (waar ik destijds overigens heel blij mee was omdat ik mbv de rolstoel tenminste nog wel naar buiten kon omdat ik niet meer kon lopen van de vermoeidheid, maar zelf lopen is fijner) en had ik veel ergere vergroeiingen van de reuma.
VeggieMo
LikeLike
Herkenbaar veggiemo. Ik vind dat rouwproces net als het acceptatieproces ook niet iets dat met 1 keer klaar is. Je komt telkens in andere lagen van rouw en acceptatie terecht.
LikeLike
En Happy maakt mij blij! (Ons hele gezin eigenlijk – het is een fantastisch nummer met een heerlijke clip en de hele cd werkt ook goed om de dag wat op te krikken).
Groetjes, Lilian
LikeLike
Mooi stuk! En inderdaad, datgene wat je niet nekt, maakt je sterker. Soms is het enorm zwaar om je niet te laten nekken, als het gat even heel diep lijkt/is. Maar als je er uit komt met inzicht en kracht, is het ook een zo grote winst! Dank voor je stukjes!
LikeLike
Heel herkenbaar stuk, ook ik werd ontslagen, en zag eerst niet hoe het verder moest gaan. Banen voor 24 uur zijn moeilijk te vinden en zeker als je boven de 50 bent. Heb een hoop frustraties gehad, tot het inzicht kwam en ik me erbij neer kon leggen. Nu denk ik dit is goed zo, er is een hoop rust in mij gekomen. Financieel zijn we een stuk achteruit gegaan en straks als mijn uitkering stopt helemaal, maar dat zullen we ook wel weer redden. Ik kan nu onze moestuin bijhouden en inderdaad niet meer koken met pakjes en zakjes, waar ik eerder de tijd niet voor had. Voor mij is deze verandering dus heel goed, maar je moet het wel eerst leren accepteren dat de dingen gaan zoals ze gaan.
Groetjes Jenny
LikeLike
Mooi geschreven Martine. Je weet waar ik door ben gegaan/ nog ga…. maar ondanks dat het nog niet allemaal goed gaat…..kan ik toch zeggen dat het beter met me gaat dan ooit! Ik heb er veel van geleerd en leer er nog steeds van.
LikeLike
Zoals hierboven al gezegd, erg mooi geschreven. Ook ik volg het blog van Ragna en was dit keer min of meer verrast door haar stukje. Al bijna vijf jaar chronisch ziek thuis zijn er best tijden dat ik kan denken: het leven is zo gek nog niet. Momenteel is het 'wachten tot het weer beter gaat tijd' en eerlijk gezegd word ik daar steeds opnieuw verdrietig van.
LikeLike
Ik herken het helemaal! Het rouwproces waar ik in zit is ruw met vele scherpe kanten, maar ik kan en verdriet voelen maar ook intens gelukkig zijn met wat er wel is. Dat die twee er zijn en dat ik beide kan en mag ervaren van mezelf ja dat is winst! Het is zeker niet makkelijk om door te maken, dat heeft tijd nodig. Gelukkig en positief zijn heeft voor mij ook niks te maken met altijd maar happy zijn, maar ruw en rouw en mooi en levend mogen daarin naast elkaar staan. Daarom is het ook zo lastig als mensen dat maar niet als een samenspel kunnen zien, maar het een zo van het ander gescheiden houdt. En dan bedoel ik niet alleen de mensen die alleen maar moeilijk hebben, maar ook de mensen die alleen maar het positieve kunnen zien of het er vooral door willen drukken dat je vooral positief moet blijven. Positief blijven is ook door een diep dal durven gaan en daarvan leren.
LikeLike
Mooi geschreven! Na de diagnose: leer er mee te leven en neem op tijd je pijnstillers, was 'k boos, ongelooflijk boos en alleen maar boos. Inmiddels kan 'k met die vervelende pijn omgaan en 'k hoef dankzij de tabletten weinig te laten. 'k Heb m'n 'zegeningen' leren tellen en da's ook iets waard 🙂
groet
LikeLike
Confronterend stukje… Ik zit zelf namelijk nog helemaal in de fase van op de bank te liggen en met weinig energie proberen om op een of andere manier toch dat oude leven terug te krijgen. Misschien moet ik mijn oude leven toch maar achter me laten, proberen het niet langer na te jagen… Moeilijk, erg moelijk…
Hoe lang hebben jullie erover gedaan om te accepteren dat was niet meer kan zijn…?
LikeLike
iedereen heeft zijn eigen tijd nodig Ans. Als ik vertel dat dit bij mij na een jaar of 3 was, denk jij misschien dat je het niet goed doet als je al langer op de bank ligt.
Maar idd: na een jaar of 3, 4 drong tot me door dat ik in een nieuwe, andere werkelijkheid leefde en dat ik iets aan mijn instelling moest doen wilde ik het leefbaar houden voor mezelf en vooral voor mijn omgeving. Daarvoor was er erg veel woede en verbitterde gevoelens.
Pas toen ik stopt met mezelf te veroordelen (omdat ik niets meer kon en daar razend om was) kwam er ruimte om iets anders te voelen.
LikeLike
Begrijp je helemaal. Mijn man kreeg in dec. de diagnose kanker met uitzaaiingen. Ons leven is sindsdien niet meer hetzelfde en dan druk ik me nog zachtjes uit. Inderdaad elk kriebeltje of pijntje komt meteen heel anders bij je binnen dan vroeger voor..
Alcohol bij borstkanker zou pas schadelijk zijn bij meer dan 3 glazen wijn per week, schrijft de bekende medisch bioloog Valstar in zijn boek 'Voedingsinterventie bij kanker'. Maar ik weet niet of het bij jou om die soort kanker gaat?
LikeLike
Wat een prachtig stukje en ook heel erg herkenbaar. Ik heb mijn hele leven heel hard en veel te veel gewerkt. Alles stond altijd in het teken van werken en zorgen voor anderen. In het hele traject ben ik zo vreselijk over mijn grenzen gegaan dat ik de afgelopen 4.5 jaar met pijn doorgelopen heb. Mijn lichaam is er letterlijk en figuurlijk afgelopen februari mee opgehouden. Mijn hoofd deed vrolijk mee overigens:) Ik ben nu weer aan het opklimmen uit en heel diep dal. Voor het eerst in mijn leven zeg ik eerst ik en dan pas weer aan mijn werk denken. Het kost mij moeite om zo te denken, zit niet in mij. Ik genoot altijd al van de kleine dingen in het leven, maar ik merk dat ik die nog meer kan waarderen dan normaal. Mijn boosheid dat ik amper iets kan ben ik nog niet de baas, maar dat heeft gewoon tijd nodig. Ik blijf positief en vechten om er sterker uit te komen. Gr. Marga
LikeLike
Nee, bij mij is longkanker gevonden. Ik rook al meer dan 30 jaar niet meer, dus de longarts noemde het “pech”. Er is een longkwab verwijderd en gelukkig geen uitzaaingen. Pijnlijke operatie (ribben worden gespreid).
Alcohol schijnt bewezen kankerverwekkend te zijn voor o.a.keelkanker, slokdarmkanker e.d.
Ik wens jullie veel sterkte…
Groet Wilma
LikeLike
Bij mij ging het geleidelijk. Soms wat soepeler en soms helemaal niet. En nog zijn er momenten dat ik het “niet eerlijk” vind of een andere reden zie voor zelfmedelij. Maar al met al kan ik zeggen: ik ben nu sterk genoeg om de terugvalletjes op te vangen. Daar deed ik zo'n jaar of 8 over, vanaf het begin van mijn zwaardere klachten. Eerst geknokt tegen de klachten, toen genokt tegen het gevoel van onrecht en het knokken voor herstel en ermee leven duurde een jaar of 3 á 4. Op en af.
LikeLike
Hoewel het bij mij het echt niet zo blijvend erg was, als wat ik vaak bij anderen wel zien (nooit meer overgaand of erger) is het voor mij ook echt heftig geweest de afgelopen 2 jaar.
Ik kan nu eindelijk weer genieten van even in de zon zitten, van de giechelentjes van mn kaboutertje of dat ze.nu ineens wel kusjes geeft. Of de oudste van al bijna 11 en heel.stoer, die toch een knuffel wil.
LikeLike
Je hebt me echt geraakt en met deze tekst, wat zou het fijn zijn als iedereen dit stukje van jou zou kunnen lezen…
Een lesje levensgeluk uit eigen ervaring!
Mijn complimenten, voor je denktrant en je mooie manier om dit onder woorden te brengen…
Mag ik in mijn blog verwijzen naar dit stukje van jou?
Ik wens je een hele fijne dag, Jacquelien
LikeLike
Dank je wel Jacqueline voor je compliment en prima als je er naar verwijst!
LikeLike
Mooi stukje, wat ik wel wil toevoegen is dat ik het “what doesn't kill you, makes you stronger” niet herken. Ik voel me niet sterker door alle toestanden in mijn leven, ik was erg sterk waardoor ik er redelijk door heen heb kunnen komen. Maar de rek is er ook wel aardig uit, als ik nu voor een probleempje sta raak ik erg snel gestresst en snel geestelijk overprikkeld. Ik voel me kwetsbaarder. Wel gelukkig hoor, want die zegeningen tellen kan ik inmiddels ook erg goed, maar niet sterker. Julia
LikeLike
Ik kan het best goed accepteren, behalve als ik teveel onder mijn aanvaardbare niveau kom en dit te lang duurt. Een dagje op de bank is niet zo'n punt, maar een week wel. Helemaal als je niet veel verder komt dan een tijdschrift lezen of tv kijken. Dan voelt het allemaal zo nutteloos en leeg.
En soms moet je de dingen ook niet de hard bij je binnen laten komen. Zo heeft mijn man binnenkort een feestje van zijn werk waar alle collega's met hun partner komen. Behalve de mijne, hij moet alleen. Ik had er heel graag bij willen zijn, maar daar heb ik de energie niet voor. Daar probeer ik verder niet teveel over na te denken, anders kan ik daar heel erg van zitten balen. En daar heb ik mezelf en mijn gezinsleden mee.
VeggieMo
LikeLike
Jouw ervaringen. zijn zo goed beschreven en zo mooi als. voorbeeld hoe je kunt groeien in een beperkende Situatie. Bedankt, mooi mens, ����
LikeLike
Mooi geschreven, je hebt gelijk. Het is denk ik ook zo dat je toch weer gaat roeien met de riemen die er zijn en er maar het beste van moet maken. Dat is voor de 1 soms wat makkelijker als voor de ander. Ik moet zeggen dat ik ziektes toch wat erger vind als ontslag. Bij een ziekte heb je meestal zelf niet zoveel te willen en bij ontslag heb je mogelijkheden. Al zijn die in deze tijd erg beperkt maar dan inderdaad maar genieten van wat nog wel kan en er maar voor gaan.
LikeLike
“Door je situatie te veranderen, verander je je gedrag.” Het lijkt me ook eerder andersom. 😉
LikeLike
Nou dat hoeft niet zo te zijn Ineke. Als je gedrag wilt veranderen kan het raadzaam zijn dingen in je situatie of je omgeving te veranderen. Want sommige dingen in je situatie (bijvoorbeeld de vrienden die je hebt) kunnen je belemmeren om dat te doen wat je eigenlijk wilt doen.
LikeLike
Ja, precies! Positief zijn wordt zo vaak als iets op zichzelf staands gezien en daardoor wordt het zo'n oppervlakkig dogma.
De meest blije en humoristische mensen die ik ken, zijn vaak tegelijkertijd de meest serieuze en kritische mensen. Het een bestaat niet zonder het ander. De meest positieve momenten heb ik vaak juist op dagen die heel verdrietig, soms zelfs loodzwaar begonnen. Het is niet zo dat die verdrietige momenten er niet mogen zijn, en soms sta ik mezelf ook toe er even in te blijven hangen, maar niet te lang, want ik moet verder. Ik beschouw overigens wel dat het een luxe is als je dat kunt opbrengen, het is niet iedereen gegeven. En het is ZEKER niet zo dat niemand meer krijgt dan hij dragen kan. Daar ken ik wel wat voorbeelden van.
Enne… Martine, heel erg bedankt voor je lieve blog. Je hebt het goed onder woorden gebracht.
LikeLike
En ik ga natuurlijk het clipje ook op mijn blog zetten!
LikeLike
Dankjewel voor jullie reacties!
3 à 4 jaar, daar zit ik nog niet aan, misschien moet ik wat minder druk zetten op mezelf 😉
Op dit moment staat bij mij nog alles in het teken van “terug te gaan werken”, alhoewel mijn lichaam me hele andere dingen vertelt. Ik ben nu zeven maanden thuis in ziekteverlof en ik ben nog geen stap vooruit. De voorbije 2,5 jaar is het met vallen en opstaan geweest: gaan werken (ik doe mijn werk heel graag), hervallen, rechtkrabbelen, gaan werken, hervallen, rechtkrabbelen, etc.Maar deze keer lukt het rechtkrabbelen niet. En ook mentaal wordt het moeilijker, zoals VeggieMo zegt, het voelt allemaal zo leeg en nutteloos.
Een evenwicht en rust vinden, dat worden mijn grote uitdagingen…
Bedankt voor jullie reacties.
Nans
LikeLike
De mooie dingen vallen meer op als de rest slecht voelt/is.
En soms lekker jezelf zielig vinden, moet ook kunnen!
LikeLike