Review: Wat het hart verwoest

Al jaren ben ik een groot fan van John Boyne. Zijn boek ‘De jongen in de gestreepte pyjama’ (ook verfilmd) is wereldberoemd, mooi en hartverscheurend. Ik vond zijn boeken ‘De scheepsjongen’, ‘Het winterpaleis’ en ‘De grote stilte’ minstens zo mooi. Tegenvallers waren er ook, ‘De jongen op de berg’ vond ik saai en langdradig ook al was het een heel dun boekje.

‘Wat het hart verwoest’ is zijn nieuwste roman. Een heftig verhaal over Cyril Avery die in de jaren 50 in Ierland wordt geboren als de bastaard van een ongetrouwd meisje. Dát is al een vloek want bijna een doodzonde in het Ierland van die tijd maar dat hij homoseksueel is, iets wat hij gaandeweg ontdekt nadat hij de charismatische Julian leert kennen, is zo mogelijk een nóg ergere doodzonde en bovendien strafbaar dus iets wat niet onderzocht en in het openbaar beleefd kan worden.

Cyril groeit op bij nogal kille adoptieouders die elke gelegenheid gebruiken om duidelijk te maken dat hij geen bloedverwant is. Bij zijn vriend Julian vindt hij wel warmte en vriendschap maar geen liefde dus zoekt hij dat elders. In het naoorlogse Ierland is geen ruimte voor ‘afwijkingen’. Hij zoekt liefde maar vindt alleen sex, veel ranzige sex in steegjes, bosjes en bioscopen. Homoseksuele liefde kan niet worden geuit anders dan in het geniep. Als hij 25 is heeft hij honderden sexpartners gehad maar hij kent niemands naam, laat staan dat iemand hem vol liefde heeft aangekeken tijdens de sex.

Het boek biedt een inkijk in bepaalde perioden van zijn leven en de keuzes die hij maakt. Zijn geaardheid en het feit dat daar een straf op staat, dwingt hem tot het bedriegen van mensen van wie hij houdt, iets wat hem op latere leeftijd steeds meer opbreekt. Hij wendt zich zelfs in wanhoop tot artsen en priesters maar dat helpt natuurlijk geen mallemoer. Homoseksualiteit bestaat officieel niet in het Ierland van de jaren 60.

“Er zijn in de hele wereld homoseksuelen. Engeland heeft er veel. Frankrijk zit er vol van. En ik ben nog nooit in Amerika geweest maar ik neem aan dat er ook daar meer dan genoeg zijn. Ik zou niet denken dat het veel voorkomt in Rusland of Australië, maar ze hebben waarschijnlijk als compensatie wel iets ander weerzinwekkends. Hoe dan ook onthoud: er zijn geen homoseksuelen in Ierland. Misschien heb je in je hoofd gezet dat je er een bent, maar je hebt gewoon ongelijk, zo simpel is dat. Je hebt ongelijk.”

Zijn zoektocht naar een eigen leven brengt hem naar Amsterdam en New York waar hij probeert een waarachtig leven te leiden zonder leugens.

Een prachtig vaak beklemmend boek met soms hilarische fragmenten over iemand die ondanks de minachting voor ‘zijn soort’ toch zoekt naar zijn eigen weg in het leven. Soms kon ik Cyril wel door elkaar rammelen, zo passief en lamgeslagen is hij, met al zijn zelfhaat. Maar zo is hij wel gemaakt door de omstandigheden. Absolute aanrader.

John Boyne
Wat het hart verwoest
608 pagina’s